امروزه سیستم های تهویه مطبوع بسیار زیادی در جهان با تنوع کاربری، عملکرد و قیمت های متفاوت تولید و به بازار عرضه می گردند و با افزایش سطح استاندارد و کیفیت زندگی افراد، توجه به نوع سیستم و تاسیسات سرمایشی و گرمایشی و میزان آرامشی که در هنگام استفاده از این تجهیزات حاصل می شود، در انتخاب نوع سیستم تهویه مطبوع مورد توجه بسیاری قرار میگیرد. همچنین با بالارفتن هزینه های انرژی در جوامع امروزی میزان استفاده این تجهیزات از انرژی الکتریکی نیز یکی از موارد مهم و تاثیرگذار در انتخاب مناسب نوع سیستم های تهویه مطبوع مورد نیاز در هر پروژه می باشد.
انواع سیستمهای تهویه مطبوع
انتخاب سیستم های تهویه مطبوع از مباحث اساسی در کیفیت ساخت و سازه ها بوده و می تواند پروژه را به اهداف خود نزدیک و یا حتی آن را به مرز شکست برساند. بطور کلی در انتخاب نوع سیستم تهویه مطبوع دو نوع انتخاب عمده وجود دارد که به شرح زیر، مورد بررسی قرار می گیرند:
الف) انواع سیستمهای تهویه مطبوع مستقل
در این روش انتخاب های موجود به ترتیب از کمترین قیمت تمام شده عبارتند از :
- کولر اسپلیت یونیت
- داکت اسپلیت یا اسپلیت کانالی
- سیستم مینی چیلر (mini Cooled Chiller)
در سیستم های تهویه مطبوع فوق، بهترین محل نصب کندانسورها در پشت بام است ولی این به شرطی است که تعداد طبقات بیش از چهار تا پنج طبقه نباشد. در مجتمع های بلند مرتبه کندانسورها در تراس نصب شده و باید ملاحظات خاص در خصوص پوشش مطلوب معماری کندانسورها پیش بینی شود. بدیهی است در این حالت بخش قابل توجهی از مساحت تراس توسط کندانسور اشغال شده و این امر باعث تحمیل صدا و هوای گرم مزاحم به تراس و ساکنین آپارتمان می گردد.
کولر گازی و اسپلیت:
استفاده از کولر گازی و اسپلیت های دیواری که امروزه بسیار رایج گردیده است، اقتصادی ترین و ساده ترین روش برای خنک نمودن واحدها بویژه در مناطق معتدل و شرجی است. این گزینه برای ساختمان های کوچک نسبتا” مناسب بوده ولی بنظر می رسد انتخاب خوبی برای برجها و ساخت و سازهای لوکس نبوده و به کیفیت ساخت آسیب میرساند. طول عمر اسپلیت های دیواری بطور متوسط 12 سال می باشد.
داکت اسپلیت:
استفاده از داکت اسپلیت به شرطی که برای تمام فضاهای آپارتمان دریچه های مستقل پیش بینی شده و از بهره وری سیستم نکاهد ، به معماری داخلی واحدها کمک شایانی نموده و انتخاب بهتری نسبت به اسپلیت های دیواری است. البته تعدد کل کندانسورهای آپارتمان در این حالت سبب نیاز به فضای زیادی در تراس ها یا پشت بام خواهد گردید و تعمیر و نگهداری این سیستم را هم مشکل تر خواهد نمود.
اگر یک اسپلیت کانالی چندین فضا را پوشش دهد، قابلیت کنترل موضعی درجه حرارت از دست رفته و باعث افزایش مصرف برق و کاهش بهره وری می گردد. قیمت تمام شده اسپلیت های کانالی نیز با اسپلیت های دیواری متفاوت می باشد . در مجموع هزینه بالای برق در این انتخاب، همچنین نیاز به کانال کشی و لوله کشی های متعدد و گران قیمت، تامین برق سه فاز در واحدهای با زیربنای بالاتر از 180 متر مربع، از نقاط ضعف استفاده از اسپلیت های کانالی می باشد.
مینی چیلر:
از نظر فنی استفاده از مینی چیلر انتخاب بهتری نسبت به اسپلیت بوده و باعث کاهش نسبی در مصرف و هزینه برق و تجمیع کندانسورهای هر واحد می شود. امکان کنترل دما در فضاهای مختلف نیز از مزایای این سیستم می باشد، اما گزینه مینی چیلر باعث اختصاص بخش قابل توجهی از تراس برای نصب کندانسور هر مینی چیلر خواهد گردید. با توجه به قیمت های تمام شده بالا در این گزینه از یک طرف و عدم ایجاد ارزش افزوده ای در مارکتینگ ساختمان (در مقایسه با اسپلیت کانالی) از طرف دیگر، معمولا این گزینه با اسقبال سازندگان مواجه نمی شود. گفتنی است طول عمر متوسط مینی چیلرها حدود 18 سال می باشد.
ب) انواع سیستمهای تهویه مطبوع مرکزی
در این حالت انتخاب های موجود به ترتیب از کمترین قیمت تمام شده عبارتند از :
- سیستم چیلر + فن کویل یا هواساز
- سیستم VRF
در سیستم های تاسیسات تهویه مطبوع مرکزی اولین مزیت اساسی، کاهش چشمگیر مصرف برق واحدها و ارتقای سطح آسایش برای افراد حاضر در محیط می باشد. همچنین با حذف کندانسورها، هزینه های معماری ناشی از استتار کندانسورها در نمای ساختمان منتفی می شود. از مزایای دیگر سیستم تهویه مطبوع مرکزی عدم الزام سرمایه گذاران به ساخت تراس های متعدد و احیای فضای تراس ها می باشد که نقشی اساسی در ارتقای پروژه خواهد داشت.
انتخاب سیستم مرکزی می تواند منجر به کاهش خرید دیماند برق مورد نیاز پروژه و کاهش ظرفیت پست های برق، تابلوها، کابل کشی ها، کنتور برق واحد ها و کلیه موارد مربوط به آن شود. بدیهی است کاهش سرمایه گذاری اولیه در این بخش مورد توجه سرمایه گذاران بوده و حرکتی شایسته در راستای سیاست های کلان کشور می باشد .
متوسط طول عمر 30 سال در سیستمهای تهویه مطبوع مرکزی باعث اقتصادی شدن این سیستم ها نسبت به سایر سیستم های مستقل تهویه مطبوع می باشد.
سیستم اسپلیت مرکزی VRF:
استفاده از VRF نیز صرف نظر از موضوع قیمت بالای خرید اولیه تجهیزات و هزینه سنگین اجرای آن که بیشتر در ساختمانهای تجاری مورد استفاده قرار می گیرد، انتخاب بهتری نسبت به اسپلیت و داکت اسپلیت بوده و باعث کاهش قابل توجه در مصرف برق و تجمیع کندانسورهای هر واحد می شود. امکان کنترل دما در فضاهای مختلف نیز از مزایای این سیستم می باشد. در سیستمVRF با انتقال کندانسورها از نمای ساختمان به نقاط کور می توان کمک شایانی به ارتقای معماری و نمای ساختمان نمود که این مورد از مزایای سیستم اسپلیت مرکزی VRF می باشد. علیرغم مزایای نسبی سیستم های اسپلیت مرکزی VRF با توجه به قیمت های بالای تمام شده در این گزینه معمولا سرمایه گذاران از انتخاب آن اجتناب می نمایند. طول عمر سیستم های اسپلیت مرکزی VRF بطور متوسط 25 سال می باشد.
در سیستم VRF ، معمولا امکان نصب کندانسورها در پشت بام و محوطه برج های بلند مرتبه وجود دارد ، ولی این امر مستلزم صرف هزینه بیشتر بابت افزایش ظرفیت کندانسورها و اختصاص فضای رایزرهای زیادی به لوله کشی های مسی از طبقات تا پشت بام و نصب تعدادی کندانسور VRF در پشت بام هر برج می باشد که در مجموع این روش را غیر اقتصادی ساخته و هزینه تمام شده VRF را نسبت به نصب همان کندانسورها در تراس آپارتمان حدود 25 تا 40 درصد افزایش می دهد.
مزایای سیستم های تهویه مطبوع مستقل
یکی دیگر از مزایای استفاده از سیستم های تهویه مطبوع مستقل مانند کولر گازی یا اسپلیت، داکت اسپلیت و سیستم های اسپلیت مرکزی VRF امکان استفاده موردی از سیستم گرمایش آن ها است، چرا که در سیستم های فوق افراد میتوانند بطور مستقل در واحد و یا یک نقطه از واحد خود از گرمایش سیستم بهره ببرند. نیاز به چنین سیستمی عموما در اواخر هر فصل اتفاق می افتد، زمانی که سیستم های گرمایشی هنوز شروع به کار نکرده و همیشه افرادی در مجموعه هستند که بر خلاف اکثریت نیاز به دمای متفاوتی جهت دمای رفاه داشته باشند.
